[Free Access] Uchambuzi wa kiintelijensia kuhusu Mbowe kuachiwa huru, na tafsiri pana ya mwaliko aliopewa Ikulu kwa maongezi na Mama Samia
Utangulizi:
Jana, Machi 4, 2022, Mkurugenzi wa Mashtaka (DPP) alitangaza nia ya kutoendelea na kesi iliyokuwa ikimkabili Mwenyekiti wa Taifa wa Chadema, Mheshimiwa Freeman Mbowe na wenzake watatu ambao walikuwa wanajeshi wa jeshi la wananchi wa Tanzania (JWTZ), Mohamed Ling'wenya, Halfan Bwire na Adam Kasekwa. Uamuzi huo kisheria unaitwa “nolle prosequi.”
Uamuzi huo ulikuja siku ambapo upande wa utetezi ulikuwa aunze kutoa ushahidi baada ya Mheshimiwa Mbowe na wenzake kukutwa wana kesi ya kujibu Februari 18 mwaka huu.
Sababu za uamuzi huo wa DPP
Kuna maelezo ya aina tatu hivi kutegemea unaongea na nani.
Wana-Chadema: kwa wana-Chadema, uamuzi huo ni matokeo ya serikali kupitia upande wa mashtaka kubaini kuwa wana “kesi ya mchongo,” na kaiti wangeruhusu mashahidi wa Mheshimiwa Mbowe na wenzake wapande kizimbani, basi serikali ingeumbuka.
Mtazamo wa “watu wa kawaida”: Kwa sio wana-Chadema, na wasiofahamu “yanayojiri chini ya kapeti,” kesi hiyo imefutwa na DPP kama ambavyo DPP amewahi kufuta kesi nyingine huko nyuma.
In fact, majuzi tu, DPP aliwafutia mashtaka watu 12 waliokuwa wakikabiliwa na kesi za ugaidi.
Msamaha kutoka kwa Mama Samia: Maelezo ya tatu ni kwamba uamuzi huo umetokana na “huruma ya Mama Samia (Suluhu Hassan, Rais wa Jamuhuri ya Muungano wa Tanzania)”.
Na ukweli upo katika sababu hiyo ya tatu.
Madai kwamba upande wa mashtaka ulihofia kupoteza kesi hiyo hayana mashiko kwa sababu mwelekeo mzima wa kesi ulionyesha bayana kuwa ulikuwa na lengo moja tu: kumfunga Mbowe.
Wakati mashahidi wa upande wa mashtaka walipopanda kizimbani na ushahidi wao kuwa wenye kasoro lukuki, huku wakili Peter Kibatala na wenzake wakiwabana vilivyo mashahidi hao, wafuasi wa Chadema walijawa na furaha tele wakijigamba kuwa “kesi ya mchongo, mashahidi wa mchongo, na jaji pia ni wa mchongo.” Lakini kinyume na matarajio yao, Mbowe na wenzake wakakutwa wana kesi ya kujibu.
Kwa maana hiyo hata mashahidi wa upande wa utetezi wangekuwa na hoja zenye nguvu kiasi gani, ni wazi kuwa hatma ya kesi hiyo ilikuwa kumtia Mheshimiwa Mbowe na wenzake hatiani.
Kadhalika, hoja kwamba DPP aliamua tu kufuta kesi hiyo kama kesi nyingine nayo haina mashiko kwa sababu kulikuwa hakuna sababu kwa serikali kupoteza muda mwingi na fedha nyingi kwenye uendeshaji wa kesi ambayo ilikuwa na mpango wa kuifuta.
Kwanini Mama Samia amechukua uamuzi huo?
Kama alivyosema Mheshimiwa Zitto Kabwe, Kiongozi Mkuu wa ACT-Wazalendo na mwenyekiti wa Kituo cha Demokrasia Tanzania (TDC), kwamba “kama sio kelele za Chadema, (Mheshimiwa) Mbowe angetoka,”
Mama Samia sio tu hakuona tija kwenye kesi hiyo ya Mheshimiwa Mbowe na wenzake, lakini pia tangu alipoingia madarakani alionyesha bayana kuwa moja ya vipaumbele vyake vikubwa ni kujenga umoja na mshikamano wa kitaifa, ambao ulimong;onyoka vibaya katika utawala wa marehemu John Magufuli.
Mama Samia sio tu alikubali mapema kabisa kukutana na viongozi wa vyama vya upinzani kuongelea umoja wa kitaifa sambamba na changamoto za demokrasia nchini Tanzania, pia alitanabaisha kuwa katika teuzi zake asingejali itikadi ya mtu anayetaka kumteua kushika nafasi ya uongozi alimraid ana sifa stahili. Kauli hiyo ilimaanisha kuwa hata viongozi wa upinzani walikuwa na nafasi ya kuteuliwa nae.
Kilichovuruga dhamira hiyo nzuri ya Mama Samia ni shinikizo lililotoka kwa viongozi wa Chadema, ikiwa ni pamoja na Mheshimiwa Mbowe mwenyewe. Japo viongozi hao walikuwa na haki ya kukumbushia ahadi ya Mama Samia kukutana nao, kwa muajibu wa mila na desturi zetu, huwezi kumshurutisha mtu aliyekuzidi madaraka.
Kwa kiasi kikubwa shinikizo hilo la viongozi wa Chadema lilichangiwa zaidi na “ndoa” yao na “wanaharakati wa mtandaoni,”
ambao miongoni mwao kulikuwa na waliomtukana Mama Samia waziwazi.
Naamini wengi wenu mnakumbuka Mama Samia alipodhihakiwa na “wanaharakati wa mtandaoni” kwa kuitwa “Jumong” huku viongozi wa Chadema wakifurahia.
Kwa kifupi, kulikuwa na jitihada kubwa tu za “kumlazimisha Mama Samia awe mbabe kama Magufuli.”
Kesi ya Mbowe haikuwa ya Mama Samia
Kesi ya Mheshimiwa Mbowe “ilitengenezwa” zama za Magufuli, na Mama Samia hakuhusika kwa namna yoyote ile. Hata hivyo, ushahidi ulioonyeshwa kwake baada ya Mheshimiwa Mbowe kukamatwa ulikuwa “imara” kiasi kwamba mtu yeyote angeuamini.
Japo baadhi ya viongozi kama Mheshimiwa Godbless Lema walisikika wakimtuhumu Mama Samia kuwa ndiye aliyempachika Mheshimiwa Mbowe kesi hiyo, ukweli ni kwamba wanafahamu fika kuwa tuhuma hizo sio za kweli.
Mchango wa Zitto Kabwe
Licha ya kuwa mwanasiasa anayechukiwa mno na wana-Chadema, na anayedhihakiwa kupita kiasi, Mheshimiwa Zitto, kama mwanasiasa mwandamizi na pia kama kiongozi wa TDC, ana mchango mkubwa sana katika kesi ya Mheshimiwa Mbowe kumalizwa “kiutu.”
Kwa kutumia nafasi ya ACT-Wazalendo kama mshirika wa CCM kwenye Serikali ya Umoja wa Kitaifa huko Zanzibar, Mheshimiwa Zitto na Makamu Mwenyekiti wa ACT-Wazalendo Zanzibar, ambaye pia ni Makamu wa Kwanza wa Rais wa Zanzibar, Mheshimiwa Othman Masoud Othman, waliwasilisha ombi kwa Mama Samia kuhusu kesi hiyo ya Mheshimiwa Mbowe “kumalizwa kiutu badala ya kisheria.” Kwa lugha nyingine, walimuomba Mama Samia atoe uamuzi wa kufutwa kwa kesi hiyo.
Mchango wa mfanyabiashara mmoja maarufu
Mfanyabiashara mmoja maarufu mwenye uzoefu wa siasa za Tanzania nae alikuwa miongoni mwa walioshiriki kwenye jitihada za kumsihi Mama Samia amalize kesi hiyo.
Mchango wa wanasiasa wastaafu wa CCM
Kulikuwa na jitihada za wanasiasa kadhaa wastaafu huko CCM kumsihi Mama Samia amalize kesi hiyo “kibinadamu.”
Ombi la Tundu Lissu
Walipokutana nchini Ubelgiji ambako Mama Samia alikuwa ziarani, Mheshimiwa Tundu Lissu ambaye yuko nchini huko ukimbizini, alimuomba Mama Samia aangalie jinsi ya kumaliza kesi ya Mheshimiwa Mbowe, lugha ya kidiplomasia ya kumombea msamaha kiongozi mwenzie.
Maombi ya viongozi wa dini
Siku moja kabla ya Mheshimiwa Mbowe na wenzie kufutiwa kesi, viongozi mbalimbali wa dini waliokutana na Mama Samia walimuomba mkuu huyo wa nchi aangalie namna ya kuimaliza kesi hiyo. Kwa lugha nyingine, walikuwa wanaomuomba Mama Samia amsamehe Mheshimiwa Mbowe na wenzie.
Reactions za wana-Chadema kufuatia kuachiwa kwa Mbowe
Pengine kubwa zaidi ni kwamba hadi wakati makala hii inachapishwa, Mheshimiwa Lissu alikuwa hajaandika chochote kwenye ukurasa wake wa Twitter.
Twiti yake ya mwisho ilikuwa juzi Machi 3
Hana taarifa kuwa Mheshimiwa Mbowe ameachiwa? Sio rahisi kwa sababu habari ya kuachiwa Mheshimiwa Mbowe imetawala takriban kila kona ya dunia. Hata hivyo, huenda akaongea lolote leo.
Viongozi nwengine nao wameipokea habari hiyo “kinyonge” huku baadhi wakijaribu kuonyesha kuwa “serikali ya Mama Samia ndio iliyosalimu amri.”
Kwa wanachama wa kawaida, jana ilikuwa ni siku ya matusi mfululizo. Matusi dhidi ya kila aliyewakumbusha kuhusu jitihada za Mheshimiwa Zitto au aliyempongeza Mama Samia kwa uamuzi huo wa busara.
Jasusi “alinyeshewa mvua ya matusi” kutokana na twiti hiyo ya pongezi.
Mbowe kualikwa Ikulu na Mama Samia
Wakati mijadala ya hapa na pale ikiendelea kuhusu kesi hiyo ya Mheshimiwa Mbowe na wenzie kufutwa, ghafla majira ya jioni zikapatikana taarifa kuwa Mheshimiwa Mbowe alialikwa Ikulu kukutana na Mama Samia.
Yayumkinika kueleza kuwa taarifa hiyo sio tu iliwashtukiza viongozi na wafuasi wa Chadema, bali pia “iliwavunja nguvu” wengi wao. Inaelezwa kuwa mmoja wa viongozi wa chama hicho alikuwa katikati ya “hotuba” yake huko "Twitter Spaces” wakati taarifa ya Mheshimiwa Mbowe kualikwa Ikulu kukutana na Mama Samia ainawekwa hadharani, na inadawa kuwa “taarifa hiyo ilimchanganya waziwazi.”
Hadi wakati makala hii inachapishwa, kiongozi huyo alikuwa hajatamka lolote kuhusu mkutano huo wa Mama Samia na Mbowe.
Tafsiri pana ya mkutano huo
Mkutano huo kati ya Mama Samia na Mheshimiwa Mbowe ulikuwa na ujumbe mmoja muhimu: Mama Samia kuwakumbusha “wanaomjaribu” kuwa yeye ndio Rais wa Jamuhuri ya Muungano wa Tanzania. Mkutano huo ulilenga kuonyesha mamlaka aliyonayo.
Na picha zilizoambatana na taarifa hiyo zilishabihiana na ile iliyosambazwa baada ya mkutano kati ya Mama Samia na aliyekuwa Spika wa Bunge la Muungano, Job Ndugai, aliyelazimika kujiuzulu baada ya “kumjaribu Mama Samia.”
What’s next?
Katika mazingira ya kawaida, haitarajiwi kuwa Mheshimiwa Mbowe “atarudia tena confrontational politics (siasa za kushurutishana)” kwa sababu hazina tija kwake wala kwa chama chake. Na hicho ni moja ya sababu ya mwaliko aliopewa Ikulu jana, kukumbushwa “mamlaka ipo.”
Kuna Tanzania mbili. Hiyo ya mtandaoni/mtaani ambapo mambo hutakiwa yaende kwa mujibu wa sheria na kanuni japo kuna nyakati watawala huzipindisha, na kuna Tanzania ya “kwenye viambaza vya utawala (corridors of power)” ambako “usipofuata kanuni za mchezo, utaumia.”
Tofauti ya viambaza vya utawala zama za Magufuli na hizi za Mama Samia ni kwamba katika zama za Magufuli, “mambo ya faraghani yalifanywa hadharani.” Kwa upande wa Mama Samia, kwa kiasi kikubwa imekuwa kama zama za Rais Mstaafu Jakaya Kikwete ambapo “mambo ya faraghani yalifanyika faraghani.”
Wanasiasa waerevu kama Mheshimiwa Zitto wanafahamu kuhusu haya, na wanatambua kuwa njia pekee ni “kuucheza mchezo kwa mujibu wa kanuni za mchezo hata kama machoni mwa watu ni mbaya.”
Kadhalika, wanasiasa mahiri husoma alama za nyakati. Na takriban wanasiasa wote wa upinzani walimudu eneo hilo zama za Magufuli, ambapo hakuna aliyethubutu japo kudai Katiba Mpya. Lakini ujio wa Mama Samia - sio tu mwanamke bali mwanamke wa Kizanzibari (wanasifika kwa ucheshi na upole hawa) - uliwapa baadhi ya wanasiasa “jeuri ya kumjaribu.”
Endapo Mheshimiwa Mbowe na Chadema yake wanataka mafanikio kwenye siasa zao, itawalazimu “kuwa flexible” na “kusoma alama za nyakati.” Wana la kujifunza kutoka kwa Mheshimiwa Zitto na ACT-Wazalendo yake.
Lakini kubwa zaidi ambalo ni mtihani mkubwa kwa Mheshimiwa Mbowe ni “radical elements” ndani ya chama hicho ambazo zinachochewa zaidi na “wanaharakati wa mtandaoni” ambao wana maslahi binafsi. Asipokuwa makini, “wanaharakati” hao wanaweza kutumia “nguvu ya fedha” kujaribu “kumsukuma Mheshimiwa Mbowe nje”.
Kadhalika, inatarajiwa Mheshimiwa Mbowe atatambua kuwa wingi wa wanachama wa Chadema - wanaokadiriwa kuwa zaidi ya milioni 5 - hauna msaada kwenye kushinikiza matakwa ya chama hicho. Kama ambavyo mamilioni ya wana-Chadema hawakutokea mtaani walipoombwa na Mheshimiwa Lissu wafanye maandamano Novemba mwaka 2020 baada ya chama hicho kuhujumiwa kwenye uchaguzi, ni watu wachache tu waliojitokeza kwenye kesi zake ilhali wakati wote wa kesi yake hakukuwa na jaribio lolote japo la maandamano ya amani kushinikiza atendewe haki.
Kwa lugha nyingine, Chadema haina “plan B.” Kwamba “tukiamua kufanya shughuli yetu kisha polisi wakafanya hili, sie tutafanya lile.” Hiyo mikutano ya kila wiki huko Twitter Spaces imeshia kuwa porojo tu kwani hakuna lolote lililopatikana kutokana na mikutano hiyo.
Hitimisho
Uchambuzi huu ni wa awali kwani inatarajiwa kuwa “kuna mengi tutayasikia siku zijazo” hususan kuhusiana na mustakabali wa Mheshimiwa Mbowe na uongozi wa Chadema. Je kuwepo jela muda wote huo kutamfanya Mheshimiwa Mbowe awe “radical zaidi” au mkutano na Mama Samia utamfanya “awe mpole”? Kumbuka “kanuni ya FBI” 😊
Wikiendi njema