Huwezi Kuamini Kuhusu Hii "Kumi Bora ya Mashirika ya Ujasusi Duniani"... Dondoo - Sio Unavyofikiria ☺️
Katika zama hizi za kidijitali, watu hupenda sana kusoma orodha kama “mashirika 10 bora ya ujasusi duniani.” Ukitafuta kwenye Google, utakutana na maelfu ya matokeo, video, na michoro inayoonyesha mashirika kama CIA, MI6, Mossad au SVR ya Urusi kama timu za michezo zinazoshindana kwa pointi na medali. Lakini ukweli ni kwamba, njia hii ya kuyaweka mashirika ya kijasusi kwenye orodha si sahihi kabisa. Kazi za ujasusi zenyewe haziwezi kupimwa kwa urahisi, na kujaribu kufanya hivyo kunaweza hata kuwa hatari. Makala haya yanaeleza kwa nini wazo la “mashirika 10 bora ya ujasusi” ni upotoshaji, na kwa nini hata mashirika makubwa zaidi yanaweza kushindwa vibaya.
Siri dhidi ya Upimaji
Kazi za ujasusi zinategemea usiri. Mafanikio ya kweli ya ujasusi hutokea gizani—bila kutambuliwa na bila kutangazwa. Tofauti na jeshi au uchumi, ujasusi hauwezi kupimwa kwa takwimu wazi. Hakuna taarifa za kifedha za operesheni za siri, wala ripoti za mafanikio ya kuzuia njama au mashambulio.
Hivyo, kujaribu kulinganisha mashirika ya kijasusi ni kubahatisha. Watu mara nyingi hutumia vigezo kama sifa ya kihistoria, bajeti, au umaarufu kwenye filamu, lakini hivi havionyeshi ufanisi halisi. Kwa mfano, CIA ina bajeti kubwa na ofisi duniani kote, lakini pesa nyingi hazimaanishi mafanikio zaidi. Vivyo hivyo, Mossad ilipata umaarufu kwa operesheni chache zilizofanikiwa, kama kumkamata Adolf Eichmann, lakini hizo hazimaanishi huwa inafanya kazi vizuri kila siku.
Kwa kawaida, mafanikio ya kijasusi hayatangazwi. Mashirika yakifanikiwa kuzuia shambulio, wananchi hawajui. Lakini yakishindwa, habari huenea kila mahali. Ndiyo maana tunakumbuka 9/11, lakini hatukumbuki vitisho vingi vilivyozuiwa kimyakimya.
Mafanikio Yanapimwaje?
Wengine hujaribu kupima ufanisi wa ujasusi kwa kuangalia usalama wa taifa, ushawishi wa kidiplomasia, au uwezo wa kiteknolojia. Lakini mambo hayo yanahusiana na nguvu ya nchi kwa jumla, si shirika moja. Taifa linaweza kuwa salama kwa sababu ya jeshi, uongozi bora, au ushirikiano wa taasisi, si kwa sababu tu ya ujasusi.
Kwa mfano, Wizara ya Usalama wa Taifa ya China (MSS) haina umaarufu mkubwa, lakini imehusishwa na ujasusi wa kimtandao na operesheni za ushawishi duniani kote. Hii haimaanishi ni dhaifu—inaweza kuwa ni usiri uliopangwa vizuri. Wakati huo huo, MI6 ya Uingereza inajulikana zaidi kwa sababu ya filamu za James Bond, lakini kazi zake halisi ni siri.
Hata mashirika yanaposhirikiana kama Five Eyes (Marekani, Uingereza, Kanada, Australia, na New Zealand), mafanikio ni ya pamoja, si ya shirika moja pekee.
Hata Bora Huwa Wanashindwa
Kama orodha za “bora zaidi” zingekuwa sahihi, basi mashirika hayo yasingeshindwa. Lakini historia inaonyesha kinyume.
CIA ilishindwa kuzuia mashambulio ya 11 Septemba 2001 (9/11). Pamoja na kuwa na taarifa fulani, haikuweza kuyaunganisha na kugundua mpango wa magaidi. Baadaye, ilibainika kulikuwa na urasimu na ukosefu wa ubunifu katika kuchambua taarifa.
Vivyo hivyo, mnamo Oktoba 7, 2023, Mossad ya Israel ilishindwa kutambua mapema shambulio la Hamas kusini mwa Israel. Licha ya teknolojia ya hali ya juu na mtandao mkubwa wa majasusi, mashambulio hayo yalifanikiwa kwa mshangao. Sababu kubwa zilikuwa kujiamini kupita kiasi na kudharau adui.
Hii inaonyesha kuwa hakuna shirika lisiloweza kushindwa. Umaarufu wa shirika hauwezi kuwa kipimo cha uwezo wake wa sasa.
Ufanisi wa Taifa Unaweza Kuonyesha Nini?
Wakati mwingine tunaweza kuangalia uwezo wa taifa kukabili vitisho kama kielelezo cha ujasusi wake. Kwa mfano, Singapore kupitia Idara ya Usalama wa Ndani (ISD) imefanikiwa kuzuia mashambulio mengi ya kigaidi tangu miaka ya 2000. Ujerumani, kupitia BND, imekuwa muhimu katika kukabiliana na vitisho vya Urusi barani Ulaya.
Lakini mafanikio haya hayawezi kuelezwa kwa ujasusi pekee. Uaminifu wa wananchi, sheria, uchumi imara, na uongozi bora pia vina mchango mkubwa.
Zaidi ya hayo, ukosefu wa mashambulio hauimaanishi ujasusi ni bora—huenda hakuna vitisho vikubwa tu. Na nchi kama Ukraine, ambayo iko vitani muda mrefu, inaweza kuonekana kama inafanya vizuri kwa sababu inalazimika kuwa makini kila siku.
Kwa Nini Orodha za “10 Bora” Zinaendelea Kuenea
Ingawa ni za kupotosha, orodha kama “mashirika 10 bora ya ujasusi” zinaendelea kuvutia kwa sababu ni rahisi kusoma na hupendwa na injini za utafutaji. Google hupenda makala kama hizo kwa sababu zinajibu maswali yanayotafutwa sana.
Lakini orodha hizo hurudia mashirika yale yale—CIA, MI6, Mossad, FSB, MSS—kwa sababu ya umaarufu, si ushahidi. Mashirika kama RAW ya India, MIT ya Uturuki au Wizara ya Ujasusi ya Iran mara chache hujumuishwa, licha ya nguvu yao kubwa katika kanda zao.
Wakati mwingine orodha hizi huleta upotoshaji wa kisiasa. Kusema shirika moja ni “bora zaidi” kunaweza kuwafanya wapinzani walenge kukabiliana nalo pekee, wakipuuza mengine.
Tuangalie Uelewa Mpya
Badala ya kuorodhesha, tunapaswa kufahamu mambo yafuatayo:
Tathmini kwa muktadha – Kila shirika linafanya kazi katika mazingira tofauti, hivyo halipaswi kulinganishwa moja kwa moja.
Tazama mfumo, si umaarufu – Jali jinsi shirika linavyofanya kazi, uwajibikaji wake, na uwezo wa kujirekebisha.
Kuwa mnyenyekevu katika tathmini – Hata wataalamu wa ujasusi hawana picha kamili kila wakati.
Mashirika bora zaidi ni yale yanayokubali udhaifu wake, yanayojifunza kutokana na makosa, na yanayobaki makini badala ya kujiona hayashindiki.
Kukubali Yasiyojulikana
Hamu ya kupanga mashirika ya ujasusi inaonyesha zaidi tamaa yetu ya kutaka mpangilio kwenye dunia isiyotabirika. Ujasusi haupimiki kwa urahisi. Mafanikio yake hayajulikani, lakini kushindwa kwake hutangazwa sana. Katika zama hizi za upotoshaji na vita vya taarifa, ni bora tujenge mashirika ya kijasusi yenye maadili, uwezo, na unyenyekevu kuliko kuamini orodha za “10 bora.”
Kwa ufupi, majasusi wenye nguvu zaidi ni wale usiowajua, na operesheni bora zaidi ni zile ambazo hazijawahi kuripotiwa.
MENGINEYO
Toleo jipya la gazeti la bure linalochapishwa mara mbili kwa mwezi la HABARI TANZANIA, lipo hewani. Jisajili na chaneli ya Whatsapp ya gazeti hilo HAPA kupata kopi yako
