DRC kujiunga Jumuiya ya Afrika Mashariki: Tanzania isipowekeza kwenye diplomasia ya uchumi, itaishia kunufaika na 'vumbi la kongo' pekee.
Kwa baadhi yetu ambao tunakosa usingizi kwa kuhofia kuhusu mustakabali wa Tanzania yetu, kuona watu wengi wapo bize na ‘ubuyu,’ ‘koneksheni’ na kubeti, huku mambo ya msingi yakipuuzwa, inaumiza kwa kweli.
Lakini pengine kinachoumiza zaidi ni ukweli kwamba wengi wa wanaopaswa kukosa usingizi sio tu kuhofia kuhusu mustakabali wa Tanzania yetu bali wana wajibu wa kuhakikisha nchi yetu inafika iendako salama, wapo bize na mambo mengine.
Hata hivyo, habari njema japo kidogo ni kwamba wakati yote hayo yanaendelea, kuna dalili adimu kuwa kuna Watanzania “uisowategemea kujali” wanajali kuhusu nchi yetu. Na mfano ni dada mmoja “mpenda ubuyu kupita kiasi” aliponiomba nimueleze “kwanini Zaire imejiunga na umoja wa afrika mashariki, na je tutapata kazi huko?”
Nikamuelimisha kuwa siku hizi Zaire inaitwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo au kwa kifupi DRC, na hakuna umoja wa afrika mashariki bali kuna Jumuiya ya Afrika Mashariki.
Kisha nikampongeza kwa kuguswa na tukio hilo muhimu. Akanishukuru na kuuliza tena kama kutakuwa na nafasi za kazi.
Maongezi hayo mafupi na dada huyo yaliniacha na tafakuri kubwa. Kwa kuangalia mienendo ya kwenye mitandao ya kijamii jana ambapo DRC imejiunga rasmi na Jumuiya ya Afrika Mashariki, ni watu wachache tu ambao waliolipa umuhimu tukio hilo.
Kwa upande mwingine, serikali nayo haikufanya jitihada za kutosha kuwaelimisha Watanzania kuhusu faida kwa Tanzania kwa DRC kujiunga na Jumuiya ya Afrika Mashariki.
Labda kwa vile hadi muda huu kumekuwa na jitihada duni za kuwaelimisha Watanzania kuhusu faida za uanachama wa Tanzania kwenye jumuiya hiyo.
Lakini pia yawezekana kwamba jitihada hizo duni zinasaidia kuficha mapungufu ya watendaji wa serikali wanaopaswa sio tu kueleza faida za uanachama huo bali kuonyesha faida hizo.
Faida kwa Tanzania kwa DRC kujiunga na Jumuiya ya Afrika Mashariki
Mmoja wa Watanzania wachache kabisa walioguswa na tukio hilo la jana ni Mheshimiwa Zitto Kabwe, Kiongozi Mkuu wa ACT-Wazalendo.
Na pengine kwa kupitia twiti za Mheshimiwa Zitto unaweza kubaini kuwa moja ya faida tarajiwa kwa Tanzania baada ya DRC kujiunga na Jumuiya ya Afrika Mashariki ni fursa za kiuchumi.
Kwamba kwa ukubwa wake, DRC inaongoza ukubwa wa soko kwa wana-Jumuiya ya Afrika Mashariki.
Kwa hakika hii ni fursa nzuri.
Lakini kwa vile mie sio mchumi, nitawaachia wachumi wakokotoe namba na kuwaelimisha Watanzania kuhusu hilo. Hata hivyo, kwa vile biashara ni watu, na wakongomani ni “watu wengi kweli” basi tutarajie biashara kwenda vema. Tutaweza kuuza biadhaa zetu kwao na kununua zao pia.
OR IS IT?
Changamoto kwa Tanzania kuhusiana na DRC kujiunga na Jumuiya ya Afrika Mashariki
Ili Tanzania iweze kunufaika na uanachama wa DRC kwenye Jumuiya hiyo, ni muhimu kufahamu Tanzania inanufaikaje kwenye uanachama wake kwenye Jumuiya hiyo. Again, mie sio mchumi, ila nachofahamu ni kwamba kuna fursa lukuki za kibiashara ambazo Tanzania hazitumii vizuri.
Nitaeleza kijasusi zaidi kuliko kiuchumi kwa sababu mie ni jasusi, sio mchumi 😊.
Mahesabu rahisi yapo hivi: angalia idadi ya biashara za Wakenya, Waganda, Warudi na Wanyarwanda nchini Tanzania, kisha linganisha na biashara za Watanzania katika nchi hizo. Jibu kaa nalo lakini lina maana kubwa.
Kuna sababu kadhaa zinazochangia hali hiyo ya wenzetu kuja kwetu kunufaika ma fursa mbalimbali za biashara nchini mwetu lakini sie kusuasua kwenda kwao, lakini hapa nitazigusia mbili tatu.
Ya kwanza ni asili ya Watanzania wenyewe. Sie sio watu wa kujiamini sana “nje ya maeneo yetu ya kujidai.” Hali hii imepelekea tuwathamini zaidi wageni kuliko tunavyojithamini wenyewe.
Ofkoz hakuna ubaya kuwathamini wageni lakini kuthamini huko kunapaswa pia kuambatana na kujenga kujiamini na kwenda ugenini. Endapo tutathaminiwa huko au la, ni suala jingine, lakini itatupa funzo pia kuwa labda tunathamini mno wageni kuliko tunavojithamini wenyewe.
Ya pili ni ukiritimba wa serikali kwenye biashara. Ofkoz ni muhimu serikali ikusanye kodi, lakini kama kuna funzo tulilopata zama za Magufuli ni ukweli kwamba ukiwabana sana wafanyabiashara utaishia kukosa kodi, kwa sababu “ili ng’ombe atoe maziwa shurti ale vizuri.”
Ofkoz nu muhimu kwa serikali kubana mianya ya ukwepaji kodi lakini kufanya hivyo kusiishie kuumiza wafanyabishara wanaoheshimu sheria za nchi na walio tayari kulipa kodi endapo inaendana na biashara zao.
Kwa upande wa kilimo, kuna changamoto kubwa kwa serikali kuwakalia kooni wakulima kupitia vyama vya ushirika. Kwanini wakulima wasipewe fursa ya kuuza mazao yao moja kwa moja bila kuibiwa na madalali wa vyama vya ushirika, wanaoneemeka kwa jasho la wakulima?
Kimsingi sie Tanzania ilipaswa kuwa moja ya nchi tajiri zaidi duniani kwa sababu INA KILA KITU. Tatizo ni ukosefu wa uzalendo unaopelekea ufisadi na ukiritimba.
Ndio maana baadhi yetu tunaona porojo za kudai katiba mpya ni kama kelele tu kwa sababu hakuna sheria kwenye katiba itakayolazimisha Watanzania “waamke na kutumia fursa zilizopo.”
Upande mwingine wa changamoto kwenye Tanzania kunufaika na uanachama wa DRC kwenye Jumuiya ya Afrika Mashariki ni vikwazo kwenye free movement of labour. Sijui kwa Kiswahili wanasemaje lakini jana tu wakati DRC inaingia Jumuiya ya Afrika Mashariki, niliona habari kuwa kuna Warundi wamekamatwa nchini Tanzania kwa kosa la UHAMIAJI HARAMU.
Seriously?
Bila free movement of labour, kwa maana ya kuondoa vikwazo visivyo vya lazima kwa watu kwenda nchi wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki, manufaa ya ujio wa DRC kwenye Jumuiya hiyo utaishia kutuletea “vumbi la kongo” tu.
Diplomasia ya uchumi kama mkombozi
Ili Tanzania inufaike sio tu na uanachama wa DRC kwenye Jumuiya ya Afrika Mashariki bali kwenye fursa mbalimbali kimataifa ni lazima iwekeze kwenye diplomasia ya uchumi. Na ili iweze kufanya hivyo, inalazimika kuboresha utendajikazi wa Idara ya Usalama wa Taifa ili majasusi “wakafanye vitu vyao huko nje.”
Kimsingi diplomasia ya uchumi na ujasusi ni kama chanda na pete. Badala ya kujaza balozi zetu na watu “wanaotuma taarifa kutoka magazetini” tunahitaji watu wenye uwezo wa kutafuta taarifa zaitakazoiwezesha Tanzania yetu kutambua fursa zilizopo huko nje sambamba na kuhakikisha wawekezaji wanaokuja kwetu ni sahihi.
Lakini ili tutume majasusi huko nje, shurti tuwe nao. Sasa sie wengine sio watu sahihi kuingia kwa undani sana kwenye mijadala kama hii kwa sababu hukawii kuambiwa “unajipendekeza” au “unajipigia debe.” Ni mtihani kweli kufanya mijadala endelevu katika taifa ambalo “kuwa na uelewa” (knowledgeable) ni hatari zaidi ya kuwa muuza madawa ya kulevya (by the way nasikia wanaachiwa kwa kasi ya kutisha 😔 na mmoja tishio anatoka leo)
DRC ipi iliyojiunga?
Nimalizie makala hii kwa swali hili la tafakuri. Je ni DRC ipi iliyojiunga na Jumuiya ya Afrika Mashariki jana? DRC Kinshasa? DRC Lubumbashi? DRC Kisangani? DRC Goma?
DRC ni nchi inayosikitisha sana. Tajiri wa raslimali, lakini imegubikwa na umasikini mkubwa huku raslimali hizo zikiporwa kwa kasi kubwa. Baadhi ya wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki wanagombana kisa raslimali za DRC.
Moja ya changamoto kwa Jumuiya ya Afrika Mashariki ni kuisaidia DRC iwe nchi moja yenye faida kwa wakongomani, na hatimaye kwa wana-Jumuiya ya Afrika Mashariki kwa ujumla. Kama DRC haina faida kwa wakongomani, ni dhahiri itasuasua kuwa na mchango wa kutosha kwenye Jumuiya hiyo.
Siku njema.